Zoals ik bij 'geslacht' al vertelde: het geslacht van een gorillababy is niet altijd direct/snel te zien. Heb je dat (nog) niet gelezen, doe dat dan alsnog even. Daar vertel ik ook dat geslachten wel eens vastgesteld worden aan hoe de baby plast.
Bij Ayo is het geslacht op die manier in eerste instantie vastgesteld (plasstraaltje).
Dit onderdeel is even helemaal herschreven door een ontdekking die 19 juli naar buiten kwam en waar ik 20 juli kennis van nam. Als ik het Kukena verhaal al raar vond ..... dit nieuw geval slaat werkelijk alles! En het heeft ook weer meer gevallen naar boven gebracht.
Het nieuwe verhaal komt even als eerste.
Sully officieel Sulaiman. Overal verscheen 'hij' recent in het nieuws. Ook in ons eigen land. Niet vreemd, want het is me een verhaal ...
Deze gorilla werd 24 november 2014 geboren in Milwaukee County Zoo. Op de een of andere manier werd deze gorilla bestempeld als jongetje. Prima. Men weet hoe het moet, geslacht bepalen. Nou ... niet dus. Althans: niet in Milwaukee blijkt, nu jaren later.
In april 2018 stierf de vader van Sully. Hij verhuisde op 3 september 2019 met zijn moeder Shalia naar Columbus. Na het overlijden van de zilverrug en daarna nog een vrouwtje, bleven Sully en haar zoon over. Voor de ontwikkeling van Sully was het nodig dat hij in een groep met een zilverrug zou opgroeien.
Het is een bijzondere groep waar hij in terecht kwam. De zilverrug Mac, nu 39 jaar, is een hele lieve man die heel makkelijk kleintjes adopteert. Hij heeft er in totaal 5 geadopteerd! Die jonge gorilla's kwamen er door overlijden van (één van de) ouder(s) of omdat moeder niet voor ze kon zorgen. Echt een heel mooi verhaal. Naast Sully had hij eerder al Mo'ama op ± 6 jarige leeftijd (nu 21), Kamoli op ± 1-jarige leeftijd (nu 10), Kamina op ± 1-jarige leeftijd (nu 8) en Zahra op bijna 1-jarige leeftijd (nu 5) geadopteerd. De precieze verhalen ga ik nog uitzoeken want er zijn vrouwtjes geweest die ze hebben geadopteerd (ik weet dat dat van Kamoli Toni was, inmiddels overleden), maar het is voor dit verhaal niet van belang; daar komt ooit iets aparts over misschien. Het gaat nu over Sully.
Sully kwam dus in een groep met Mac, oudere vrouwtjes (waarvan nu nog Kinyani 40 en Tabibu 31 er zijn; wie er op dat moment waren weet ik niet; ze hebben er altijd meerdere groepen gehad), de nu 6-jarige zoon JJ van Mac en Tabibu en bovengenoemde 4 geadopteerde jonkies: 3 meisjes (Zahra is Sully's halfzus die er eerder al naartoe verhuisde nadat hun gemeenschappelijke vader, maar kort erop ook haar moeder overleden was) en 1 jongen.
En dan is het 20 juli en zie ik in 1 van de gorillagroepen op Facebook een artikel van Columbus Zoo waarin verteld wordt dat er een dubbele verrassing was in hun dierentuin. Een onverwachte geboorte van een gorilla! Een dubbele verrassing, want ze vonden de baby in de armen van Sully. Sully, de jongen die een paar jaar geleden bij hen kwam wonen. Die dus geen jongen bleek te zijn! En, werkelijk waar, onbegrijpelijk, dat hebben ze ontdekt toen ze donderdag 13 juli (dat was even puzzelwerk; hun blog vermeldde op 19 juli dat 'donderdag vroeg' de geboorte ontdekt was) op het werk kwamen en Sully met baby zagen.
Ik kan er nog altijd niet aan uit (ik begon dit zondag 23 juli 's middags te typen en nu is het al weer 4 augustus en nog verbaast het me). Hoe kunnen ze niet doorgehad hebben dat dit een meisje was? Ja, het is moeilijk om het geslacht vast te stellen. Vooral bij pasgeboren babies is het vaak moeilijk te zien. Maar er is 1 manier om het echt te weten: kijken naar hun plasje. Bij jongens (baby, peuter, kleuter, teenager of volwassen) komt er een hele krachtige rechte straal (vooruit) uit en bij meisjes (ook weer: baby, peuter, kleuter, teenager of volwassen) is dat niet het geval (drup drup of een straaltje een andere kant op). Hoe hebben ze kunnen zeggen 'het is een jongen'? Waar was dat op gebaseerd?
Waarom is het bij zijn verhuis in september 2019 niet gezien? Is hij gewoon uit zichzelf de kist ingelopen? Lijkt mij niet.
Goed, het is nu eenmaal zoals het is. En dan nu is hij eindelijk een zij. Met een dochter.
Vaderschap onbekend zeggen ze. Er zijn 3 opties: Mac (nu 39), Kamoli (nu 10) of JJ (nu nog maar 6; in september wordt hij 7, maar dan zijn ze ook al vruchtbaar). In eerste instantie dacht ik 'maar hebben verzorgers en/of vaster bezoekers geen paringen gezien dan?'. Meteen kwam ik daar op terug. Ik heb soms jonge jongens met (half)broertjes bezig gezien.
In dezelfde groep als waar ik het nieuws las, werd er (natuurlijk) volop over gepraat. Ook daar volop verbazing bij de gorillagekken. Ook 2 vrijwilligers hebben er hun ding over gezegd. Eén daarvan is dat ze Kamoli wel met Sully hebben zien paren. Dus die 2 zijn er vrij zeker van dat hij de vader is. Ergens heb ik ook iets voorbij zien komen waarom het Mac niet is. Zoek ik nog terug. Tijd zal leren wie de vader is. Mac zal sowieso goed zorgen voor de moeder en baby.
Het blijft wel heel erg bijzonder. Er is geen gorilla die 9 jaar lang als jongen in het officiële stamboek heeft gestaan en een meisje is.
Al snel kon de dierentuin zien dat het een meisje was. Hun bericht toentertijd "Sneller dan verwacht konden de dierverzorgers aan de hand van een plasje het geslacht van het jong vaststellen. Al na een week zag een dierverzorger hoe het jong naar achteren plaste. Met behulp van een foto van een bezoeker werden de vermoedens bevestigd; het jong is een vrouwtje! Het vrouwtje heeft de Afrikaanse naam Ayo gekregen, dit betekent blijdschap. "
Ik bezoek GaiaZOO regelmatig sinds 2011. Ayo heb ik zien opgroeien. Toen ze een maandje of 7 of 8 was (wederom: mijn geheugen ...) lag ze met haar beentjes wijd voor het raam en ik zag een piemeltje. Ik was meteen van slag. GaiaZOO had toch gezegd dat het een meisje is?? Toen ik dus even later een verzorger zag, sprak ik hem aan "Ik ben even in de war, Ayo is toch een jongen?". Zijn antwoord: "Nee, het is een meisje. We hebben haar een aantal keren vastgehouden, toen haar moeder onder narcose was in verband met medisch onderzoek. We hebben het dus goed kunnen bekijken". Waarop ik zeg "Huh, 'ze' lag net voor het raam en ik zie toch duidelijk een piemeltje!". "Nou nee, ze heeft gewoon een grote clitoris". Ik was echt heel erg in de war en wist zo zeker dat ik een piemeltje had gezien, maar goed ... zij hadden Ayo een paar keer vastgehad (wat ik al wist), dus ze zouden het wel weten. Dit was in augustus 2013.
Bijna 1,5 jaar later, op 2 juni 2014, kreeg Ayo een (half)zusje: Zola. Een prachtig gorillaatje. Ze was (en is!) echt zooo mooi, iets wat Ayo ook was (en is!). Toen ik op 29 december 2014, twee dagen voor Ayo's tweede verjaardag, weer in GaiaZOO was sprak ik een verzorgster aan om te vragen naar de zwangerschap van Tamidol. Vervolgens zei ik haar dat ik vond dat Zola het zo goed doet en dat het een mooi meisje is, net zo mooi als haar grote zus Ayo. Ik vertelde haar ook dat ik heel veel gorilla's bezoek, maar dat Ayo echt het mooiste meisje is dat ik ken.
Ik was in shock toen ik haar hoorde zeggen "Ayo is een jongen". Ik wist echt niet wat ik hoorde en keek haar een paar tellen alleen maar met mond wagenwijd open aan. Toen vertelde ik haar van mijn eerdere opmerking tegen een collega van haar, dat ik een piemeltje had gezien en de reactie van haar collega toen. Ja, ze wist het. Maar ze hadden het dus eigenlijk nog maar pas ontdekt. Mama Dalila moest weer onder narcose en toen ze nog eens naar Ayo keken zagen ze dat hij toch een jongen is. Dit onder andere omdat Zola er was en daar was echt iets anders te zien dan bij Ayo. Ayo had dan wel 'die grote clitoris', maar niet zo'n gleufje (vagina) als Zola had realiseerden ze zich. Zelfs tijdens de 4 keer 'haar' vastgehouden te hebben hadden ze dat niet gezien. Ze schaamden zich ook wel. Ze hadden gewoon minder op de foto van een bezoeker moeten vertrouwen (want, dat vertelde de verzorgster, dat hadden ze gedaan). Het is niet niks om de stamboekhouder kort voor de tweede verjaardag te vertellen dat Ayo een jongen is in plaats van een meisje. Op mijn vraag of ik dit nieuws meteen 'wereldkundig mocht maken' was het "ja hoor, doe maar, wij besteden er verder geen aandacht aan middels een perbericht ofzo, maar jij mag het gewoon de wereld in slingeren". En dat heb ik toen meteen gedaan op Facebook, in een paar groepen (zowel nationaal als internationaal).
Ayo verhuisde in 2020 naar een Franse dierentuin, naar een mannengroep.
In de stamboeken van 2012 en 2013 stond hij dus als meisje geregistreerd; sinds 2014 als jongen.
En toen kwam ineens op 23 mei 2018 (!!), bijna 6 jaar en 8 maanden later, in een Facebook groep het nieuws van een vaste bezoeker dat Kukena een meisje was. Jemig, wat bizar. Hoe ze het ontdekte is ook een verhaal. Ze kwam voor het eerst in cyclus (ik heb daar weinig verstand van, dat betekent wellicht net zoveel als dat ze voor het eerst menstrueerde?).
Dus ineens had Komale (die ik van Beekse Bergen ken) niet een jonger broertje, maar jonger zusje. Kukena verhuisde begin maart 2020 naar Madrid, waar ze op 28 januari 2022 voor het eerst mama werd.
In de stamboeken van 2011 t/m 2017 (!!) heeft ze officieel als jongen geregistreerd gestaan.
Hieronder een paar foto's van Kuke (zo wordt ze ook wel genoemd) van diverse data.
foto gemaakt door Miriam Haas, november 2014
foto gemaakt door Katie Horrocks, november 2017
met haar zoontje Kibo, foto gemaakt door Christina Garcia, juni 2022
Na een aantal maanden kwam echter de beslissing om deze keer het baby'tje toch maar naar de crèche in Stuttgart te brengen (even in eigen bewoordingen gezegd hoor). In Stuttgart kregen ze te horen dat er een jongetje kwam. Nou, dat jongetje beviel op 24 oktober 2013 in Burgers' Zoo van haar eerste kindje ...
Toen ze in de crèche het kleintje voor de eerste keer van de luier bevrijdden, hadden ze ook meteen door dat Makoua een meisje was. Typisch dat meneer Opitz tijdens het verschonen nooit had gemerkt dat Makoua een vagina had in plaats van een piemeltje! In september 2021 was ik weer in Zoo Berlin en daar sprak ik met een vaste bezoekster die de gorilla's daar al jaren volgt en die vertelde dat mevrouw Opitz het als enige al wel wist, maar nee, volgens haar man en een verzorger was het een jongetje (mannen .....).
En dat is dan een gorilla die de hele dag door vastgehouden/gedragen werd. Je kunt dan zo makkelijk checken. Bij andere baby's, die gewoon door moeder opgevoed worden, is het een ander verhaal. Dan kun je (dat heb ik al bij geslacht vermeld) het geslacht vaak pas na dagen, weken of maanden zien.
Door het Sully verhaal zijn nog meer vergelijkbare verhalen naar boven gekomen; binnenkort 2 ervan (een stukje korter).
