Makula
Tja, Makula ... wat een vent 
Tot mijn verdriet stierf hij op maandag 21 juni 2021 aan hartfalen. Ik was en ben er nog altijd kapot van.
Een geweldig uiterlijk. Een geweldig karakter. Een geweldige vader. Een geweldige man. Een geweldige leider. Een geweldige huisgenoot (de gorilla's wonen samen met kuifmangabeys; Makula liet zich o.a. vlooien door die mangabeys en de kleintjes gebruikten hem soms als springkussen).
Hij had ook nog iets bijzonders en vandaar dat hij hier gemeld wordt. Hij was namelijk de enige gorilla in de wereld die altijd zijn middelvinger op stak.
Een paar uur na zijn geboorte werd hij door een vrouwtje uit de groep in die vinger gebeten. Hij is toen bij zijn moeder weggehaald voor een operatie. Die operatie heeft zijn vinger gered, maar hij heeft die nooit meer goed kunnen buigen. Het hinderde hem totaal niet! Het leverde verder altijd hilarische reacties op van mensen die hem nog nooit eerder hebben gezien.
Mapasa
Mapasa was het eerste kindje van Jambo (die van 15 november 2006 tot 8 december 2018 in Apenheul woonde). Zowel Mandji als Kisiwa waren hoogzwanger in oktober 2007. Op 15 oktober 2007 zagen de verzorgers Mandji met een baby aan haar buik. Dit terwijl Kisiwa eigenlijk eerder uitgerekend was, maar zoiets kan gebeuren. Net als mensen houden ook mensapen zich niet altijd aan de uitgerekende datum. Met moeder en haar kleintje ging het goed. Vijf dagen later echter begon Mandji te bloeden en kort daarna werd er een dode baby gevonden in het binnenverblijf. Men dacht toen dat Mandji een tweeling had gehad. Daar komt ook de naam Mapasa van. Het betekent 'één van een tweeling' in Lingala (een taal die in delen van Afrika wordt gesproken).
Kisiwa was nog steeds niet bevallen. In de weken na de geboorte van Mapasa verdween echter haar buik en ze had ook niet meer het gedrag van een zwangere gorilla. Ze hebben toen een zwangerschapstest gedaan en daaruit bleek dat Kisiwa niet meer zwanger was! En toen begonnen de verzorgers in Apenheul te twijfelen. Was het dode kindje het enige kindje van Mandji en was Mapasa dus een kindje van Kisiwa??
Toen werd het een kwestie van DNA onderzoek gaan doen. Dat was wel wat lastig. Daarvoor zijn haren of ander erfelijk materiaal nodig. Dat hadden ze supersnel van de vader, Jambo en van de vrouwtjes Mandji en Kisiwa. Ook van de dode baby hadden ze DNA verzameld. Van de volwassenen kwamen ze met gemak aan materiaal daarvoor, maar van de baby niet. Als baby is een gorilla aan de buik, vervolgens been en/of arm en later op de rug van de moeder te vinden. Niet handig om daar dan haren bij te pakken. Naarmate Mapasa ouder werd, werd hij ook brutaler en kreeg hij ook meer interesse in de verzorger die door de tralies het eten kwam brengen. Hij graaide daar dan naar. Echter zonder resultaat, hij kreeg dan geen eten te pakken; wel kreeg een verzorger (toen Mapasa ongeveer twee jaar was) wat haren uit zijn arm te pakken!
Eindelijk kwam toen het onderzoek. De conclusie: het was niet Mandji die op 15 oktober bevallen was van Mapasa, maar Kisiwa! Wat er tussen de geboorte (die in principe altijd in de nacht/vroege ochtend plaatsvindt, op een tijd dat er geen verzorgers aanwezig zijn) en de ontdekking van de kleine is gebeurd, is gissen! Speculeren is het enige wat mogelijk is; weten zal men het nooit. Het vermoeden is dat Kisiwa haar baby na de geboorte alleen heeft gelaten, niet wetende wat ze ermee moest doen. Let wel: dat is een vermoeden!! Het was namelijk de eerste zwangerschap en dus bevalling voor de toen 10-jarige Kisiwa. Moederschap is niet iets instinctief, maar aangeleerd. Wellicht heeft Kisiwa nooit opgelet bij andere gorillamoeders en wist ze dus niet wat ze moest doen. Mandji had zelf al wel een aantal keren kindjes gebaard en opgevoed. Wellicht dat ze door haar ervaring en de hormonen die door haar zwangere lichaam gierden vervolgens het kindje heeft gepakt. Dat is iets wat Apenheul vermoedt begrijp ik. Zelf heb ik ooit eens zitten denken dat Mandji misschien wel wist dat ze zelf een dood kind in haar droeg en de baby heeft afgepakt. Maar wat is het nut van gissen …
Feit is dat Mapasa een leuke (inmiddels al grote) vent is. Sinds 8 december 2018 woont hij samen met zijn vader en 2 halfbroers in Al Ain Zoo.
Bokito
De beroemdste gorilla van Nederland! En ook beroemd buiten ons land.
Ik neem aan dat ik niemand uit hoef te leggen wie Bokito (ik noem hem hierna Bo) is? Toch ga ik het maar even in het kort vertellen.
Op 18 mei 2007 ontsnapte Bo uit zijn verblijf en hij heeft toen een vaste bezoekster ernstig verwond. Lees voor het gemak maar even hier over de ontsnapping en kom dan maar weer terug naar hier (link opent in een apart venster).
Ik ga niet al te veel in detail, maar zeg even dit. Zowel Bo als Blijdorp valt niks te verwijten in deze kwestie! 'De Zoetermeerse' en de verzorger van Bo toentertijd in Berlijn wel! De Zoetermeerse gedroeg zich fout en is daar meerdere malen op gewezen. De verzorger in Berlijn (al enkele jaren overleden) deed Bo in bad, liep met hem hand in hand door het park en ging met hem naar restaurants (om een aantal dingen te noemen).
Zoals je in bovengenoemde link kunt lezen verwondde hij een vrouw ernstig en raakten er nog enkele mensen gewond. Die verwondingen van 'nog enkele mensen' zijn niet rechtstreeks door hem veroorzaakt wil ik hier nog even duidelijk melden! De Zoetermeerse is de enige die door hem toegetakeld is. Daarnaast raakte een vrouw gewond omdat ze (in de heisa) viel. Verder raakte een man in rolstoel in de drukte gewond. En tot slot was er een medewerker die bij de aanblik van Bo van zo dichtbij in shock raakte.
Bo 2014
Bo is een geweldige zilverrug! Hij is mooi en een geweldige vader!! En hij was ook geweldige 'pleegvader'. Over dat laatste binnenkort meer. Over geweldige vader zijn: hij is gek op zijn kinderen. Zijn dochter Tonka, geboren 5-11-2012, mocht vaak met hem mee eten!! Echt, zoooooo gaaf. Gorilla's (en zeker zilverruggen) delen normaal niet. Maar Bo wel hoor. De schat.
Verder speelt hij ook heel graag met zijn kinderen. Al toen Aybo nog jong was (10 maanden en 2 weken) speelde hij heel lief en voorzichtig met hem. Nu (2022) speelt hij ook graag met zijn 2 zonen, dezelfde Aybo en de andere jongen, Thabo.
Feit is wel: hij is en blijft gefocust op mensen. Dat is echt zo jammer. Hij is vooral gek op vrouwen, bij voorkeur wat oudere. Daarnaast stoort hij zich aan een aantal (ook mannelijke) vaste bezoekers. En ook al hangen er zoveel borden met de opmerking om geen contact te maken met de gorilla's, de mensen doen het toch. Zelfs sommige vaste bezoekers. Een paar jaar geleden heb ik ruzie gehad met zo'n vaste bezoekster. Om mijn bloeddruk niet onnodig te laten stijgen, vertel ik dat verhaal hier maar niet uitgebreid. Ik hou het bij: ze zoekt (en krijgt) oogcontact, met alle gevolgen van dien. Ik heb uiteindelijk de bewaking erbij geroepen en 1 van hen heeft alles op camera teruggekeken. Ze is uitgebreid aangesproken door hen.
Over 'de gevolgen van dien' wil ik wel vertellen. Als mensen namelijk in Bo's ogen hebben staan staren, dan raakt hij geïrriteerd. Dat is te zien aan zijn houding. Hij neemt een hele stoere pose aan en hij perst zijn lippen strak op elkaar (hier een voorbeeld hoe dat eruit ziet; dit is wel een andere gorilla, namelijk Massa uit Zoo Krefeld die een hekel had aan een mede gorillafan uit ons land). Hij (Massa in het geval van de foto; Bo in het geval hij deze pose aanneemt) is dan dus niet blij! Vaak reageert Bo het daarna ook op 1 van zijn familieleden af. Dat doet me zoveel verdriet. Omdat hij dat tuig aan 'mijn kant van het glas' niet kan aanpakken, is een familielid (vaak was dan oude Annette, inmiddels overleden) de pispaal. De mensen snappen het echt niet. Vaak denk ik 'zat hij maar ergens anders, niet in een drukke stadstuin'. (Voor wie het zich afvraagt: Massa ging alleen maar met dingen naar de bezoeker in kwestie gooien, het liefst met poep; het verblijf daar was open.)
Goed, Bo ... in welke dierentuin met gorilla's ik ook ben, ik hoor "hey, daar zit Bokito" als ze de zilverrug zien zitten. En geloof me, ik word er helemaal gestoord van. Bokito is een naam van een individu, niet van een soort dier!!
Je ziet het, het zit me dwars. Daar kan ik niks aan doen. Ik hou nu eenmaal van alle gorilla's en wil dat ze een fijn gorillaleven hebben. Bo hoort bij 1 van mijn favorieten. Hij en ik hebben een fijne band; eigenlijk geen band. Gedurende de uren dat ik bij hem en zijn familie ben is hij nonstop super relaxt!! Hij kent me wel degelijk en kijkt altijd wel even mijn kant op met een 'hey daar is ze weer' blik. Ik kijk hem nooit recht in zijn ogen en wend mijn hoofd of ogen meteen af als hij me probeert aan te kijken.
Ooit stond ik met een vaste bezoeker te praten en die raakte in een gesprek twee keer mijn arm aan. Toen kwam Bo wel in opstand en sloeg hij boos tegen het raam. Hij kent me en vond dat hij me moest beschermen tegen die man.
Ook wel grappig. Ik was op 11 december 2017 in Blijdorp. Een dag dat het heel hard sneeuwde. Op den duur was ik even een wandeling gaan maken. Ik moest natuurlijk naar de ijsberen in de sneeuw gaan kijken. Toen ik terug bij de gorilla's binnen kwam, zat ik helemaal onder de sneeuw. Bo keek meteen op toen ik weer binnen kwam en ging weer verder met wat hij deed. Toen hij echter zag dat ik naar de bank liep en mijn sjaal af deed, toen ging hij weer gluren. Zijn hoofd steunend op zijn arm. Op mijn dooie gemakje deed ik mijn wintermuts, sjaal en handschoenen af/uit. Vervolgens trok ik mijn regenjas uit en die hing ik ergens weg. Ik vond het wel grappig, die gluurder. Ik was er helemaal alleen en zei toen "Nee Bo, verder ga ik echt niet".
Het 'grappige' (nou ja, eigenlijk het stomme) is dat veel mensen (als Bo in een andere dierentuin ter sprake komt) denken dat hij ten tijde van zijn ontsnapping is doodgeschoten of dat hij toen naar een andere dierentuin is gegaan. Het is namelijk zo dat (geheel afhankelijk van de manier waarop mensen in een andere dierentuin Bo's naam noemen) ik af en toe mensen aanspreek over dat het geen Bokito is, maar een zilverrug met een eigen naam. Dan volgt vaak een gesprek waarin ik dus vaak hoor 'hij is toen doodgeschoten toch? ' of 'waar woont hij nu eigenlijk? '.
Oh ja, nog even het vermelden waard vind ik. Het ergste wat ik ooit heb gehoord was in Artis, daar zei een volwassen man niet tegen zijn kind "Kijk, daar zit Bokito" nee, hij zei "Kijk, daar zit een Bokito". Alsof Bokito een soort gorilla is. Echt hè ... Ik heb gezegd "Meneer, daar zit een zilverrug. Bokito is de naam van de zilverrug die in Blijdorp woont. Deze heeft een eigen naam".
Snowflake
Eén van de meest bijzondere gorilla's, zo niet: de meest bijzondere gorilla ter wereld was Copito de Nieve. Dat was zijn officiële naam, maar hij werd Snowflake genoemd. Logisch waarom toch?
Snowflake is in/rond 1962 in het wild geboren en sinds 1 november 1966 woonde hij in de dierentuin van Barcelona. Aldaar is hij 24 november 2003 geëuthanaseerd. Hij leed aan huidkanker; dat was in 2001 bij hem geconstateerd. Al op jongere leeftijd was vastgesteld dat hij slecht kon zien. Dat werd geassocieerd met het albinisme. Ondanks zijn albinisme heeft Snowflake een 'vrij normaal leven' gehad. Hij had vrouwtjes en met die vrouwtjes had hij kinderen. Ook heeft hij kleinkinderen en achterkleinkinderen. Ik ken 2 van zijn kleinkinderen en 3 achterkleinkinderen: kleindochter Nimba en haar zonen Nakou en Nukta in Burgers' Zoo en Nimba's jongere zus Mayani (ook kleindochter dus) en haar dochter Thandie die in Zoo Antwerpen wonen.
Nakou heeft sinds zijn geboorte een paar roze vingers. Men dacht dat dat te maken had met het feit dat hij een afstammeling is van Snowflake. Het was ook maar de vraag of het zou blijven of weg zou trekken. Nou, hij heeft het nog altijd. Maarrrr ... ook andere gorilla's hebben het en die zijn totaal niet verwant aan Snowflake. Daar heeft het dus niks mee te maken!
Als je google't op 'gorilla Snowflake' zie je heel wat over deze bijzondere gorilla. De enige albino gorilla ooit (voor zover bekend).
Lukas
Er zijn heel wat bijzondere verhalen; om die allemaal te gaan delen is teveel van het goede. Deze vind ik de moeite van het vertellen waard. Het is een verhaal dat regelmatig wordt verteld tijdens de voederpresentatie in Apenheul.
Het gaat hier om het eerste kindje van gorilladame Mandji. Omdat de bevalling maar niet goed doorzette nam Apenheul contact op met een gynaecoloog uit het lokale ziekenhuis. Deze gynaecoloog besloot om Mandji te verdoven en naar het Lukas ziekenhuis te brengen. Daar werd het baby'tje met een vacuümkapje 'gehaald'.
De baby was een jongen en hij kreeg de toepasselijke naam: Lukas (naar het ziekenhuis dus).
Mandji werd nog verdoofd teruggebracht naar Apenheul. Toen ze bijkwam, werd haar kleintje aan haar gegeven. Ook al had ze de bevalling niet meegemaakt, ze accepteerde het kindje wel! Dat had zomaar anders kunnen gaan.
